Er zijn grofweg twee manieren om een gitaarhals vast te maken aan de klankkast:
1: Je kunt ‘m met een zwaluwstaart (dove tail) verbinding in de klankkast schuiven. De verbinding is dan ‘hout op hout’.
2: Je kunt de hals tegen de klankkast aanschroeven (bolt on) . Dat krijg je ‘hout op hout + metaal’
Op de vraag: wat is beter? wordt al jarenlang een verhitte discussie gevoerd waarvan we de uitslag het beste zagen samengevat op een internetforum:
45 procent zweert bij schuiven
45 procent zweert bij schroeven
…en 10 procent eet liever appeltaart
Kortom: de ene manier is niet per se beter of slechter dan de andere, het heeft veel meer te maken met persoonlijke voorkeuren. En middelen. Daarom zetten we de belangrijkste verschillen op een rij.
Schuiven/dovetail
Martin is verreweg de bekendste gitaarbouwer die zweert bij ‘dovetail neck joints’ omdat deze naar eigen zeggen een akoestische gitaar beter laten klinken. Zoek je een traditionele sound met wat meer laag, een bark en een bite? Lekker donker en aards? Volgens sommigen krijg je dat alleen met een zwaluwstaart verbinding tussen het hout van de hals en de klankkast.
Kijk maar naar deze video van Martin:
Ook andere topbouwers zoals Santa Cruz en Larrivee zweren bij het gebruik van de dove tail.
Hoe dat betere geluid precies ontstaat, is niet duidelijk, maar sommigen schrijven dat toe aan het feit dat er meer hout van de hals in direct en verlijmd contact komt het hout van de klankkast. Dat zou in theorie voor andere of meer resonantie zorgen. Maar dit kan ook komen doordat er meer of een bepaald soort lijm gebruikt wordt.
Er kleven ook nadelen aan een dove tail. Op de lange termijn kan een gitaarhals gaan werken ten opzichte van de klankkast en komt dan in een verkeerde hoek te staan. Je gitaar wordt dan minder goed bespeelbaar en de intonatie minder. Dat is prima op te lossen met een neck reset, maar dat is met een verlijmde hals een wat lastige klus. Voor een professionele gitaarbouwer geen probleem, maar het kost wat tijd. Ook is het maken van een gitaar met zwaluwstaart verbinding wat arbeidsintensiever en daardoor vaak duurder.
Martin heeft daar trouwens wel wat op bedacht met een ‘simple dovetail’. Die wordt niet met de hand gemaakt, maar computergestuurd en machinaal waardoor deze dove tail techniek en de bijbehorende sound ook terug te vinden is in onder meer hun betaalbare 15 en performing artist series.
Schroeven/bolt on
Elektrische gitaren worden al decennia lang gemaakt met een daaraan vastgeschroefde nek. Stevig, goedkoop en als de hals een zetje nodig heeft is dat een makkie. Daarom begon Taylor in de jaren 70 al met het maken van akoestische gitaren met een daaraan vastgeschroefde hals. En velen volgden. Lakewood en Furch bijvoorbeeld, werken met een geschroefde hals en ze klinken fantastisch.
Dat zijn moderner klinkende gitaren dan een klassieke Martin. Komt dat door de manier waarop de hals is vastgemaakt? Misschien, maar helemaal zeker is dat niet. Collings en Atkin maken bijvoorbeeld fantastische en traditioneel klinkende gitaren met… een bolt on neck. Naar eigen zeggen voor meer stabiliteit en meer controle op de kwaliteit van een instrument. Een neck reset, mocht die ooit nodig zijn, is een stuk eenvoudiger.
Je kunt dus kiezen voor een hele traditioneel klinkende gitaar met een bolt on neck. Andersom kan ook, want neem bijvoorbeeld Lowden. Gitaren uit Ierland, met een uniek Europees geluid, totaal anders dan Martin, neigt meer naar modern dan traditioneel. Gemaakt met… een dove tail.
Kijk dus niet alleen naar hoe een gitaar technisch in elkaar zit, dat is echt maar een deel van het verhaal en lijkt meer van belang voor de bouwers en het maakproces. Houtsoorten, hout selectie, afmetingen en de hand van de bouwer drukken allemaal een stempel op het geluid van een akoestische gitaar.
Speel en luister daarom zo veel mogelijk en zo ontdek je vanzelf wat het beste bevalt: schroeven of schuiven. Als je al verschil hoort, want misschien eet je liever appeltaart. Die staat niet altijd klaar in onze winkel in Dedemsvaart, maar de koffie wel!
Kom gerust langs. We zijn open!